امیرآرش فرخ ، مدرس دانشگاه ، نویسنده تقابل ایرباس با بویینگ

بنام بیتای مهرآفرین

امیرآرش فرخ –کارشناس ارشد مدیریت برنامه ریزی - نویسنده

 

در سال های اخیر، شرکت ایرباس با تولید و معرفی بزرگترین هواپیمای مسافربری جهان یعنی آ-۳۸۰ نام خود را به عنوان بزرگترین تولیدکننده هواپیما در جهان بر سر زبان ها انداخته است. از سوی دیگر سال گذشته شرکت بوئینگ، هواپیمای 8-747 خود را که نسخه بهینه شده بوئینگ 747 است به ناوگان هوایی جهان عرضه کرد.

سوال ما این است که از این دو هواپیما کدام یک بهتر است؟

ما برای یافتن پاسخی درخور، این دو هواپیمای غول پیکر را از یازده منظر مختلف از قبیل اندازه، قدرت موتور، ظرفیت و... مورد مقایسه قرار داده ایم و در مورد هر یک، برنده را مشخص نموده ایم. اکنون مسابقه را آغاز می کنیم:

ظرفیت:

حداکثر ظرفیت بوئینگ 8-747 آی، 467 مسافر است.
ایرباس آ-۳۸۰ نیز اگر چه معمولاً 500 مسافر جابجا می کند ولی ظرفیت آن 853 صندلی است.
پس برنده، ایرباس است.

بوئینگ: 0
ایرباس: 1

 

طول بال:

طول بال بوئینگ 224.6 فوت است و این رقم برای ایرباس بیش از 261.7 فوت می باشد.
ایرباس دوباره برنده می شود.

بوئینگ: 0
ایرباس: 2

 

طول هواپیما:

بوئینگ 8-747 آی 250 فوت درازا دارد و ایرباس 238 فوت.
در واقع این مدل بوئینگ، درازترین هواپیمای مسافربری در جهان محسوب می شود.
برنده، بوئینگ است.

بوئینگ: 1
ایرباس: 2

وزن و قدرت:

بوئینگ می تواند با وزنی معادل 987 هزار پوند از باند پرواز کند و 66 هزار و 500 پوندتراست (pounds of thrust) تولید نماید.
حداکثر وزنی که ایرباس می تواند با آن پرواز خود را شروع کند، یک میلیون و 235 هزار پوند است. پوندتراست (pounds of thrust) تولیدی آن نیز 70 هزار می باشد.
پس بوئینگ به ازای پوند، قدرت بیشتری دارد.

بوئینگ: 2
ایرباس: 2

برد هواپیما:

 

 

هواپیمای مسافربری بوئینگ می تواند 11 هزار و 443 مایل در هوا پرواز کند. این رقم برای هواپیمای ایرباس، فقط 9 هزار و 756 مایل است.
این تفاوت را می توان جور دیگری نیز به تصویر کشید: بوئینگ 8-747 آی می تواند از نیویورک تا سیدنی بی وقفه پرواز کند ولی چنین کاری از ایرباس آ-۳۸۰ بر نمی آید.

بوئینگ: 3
ایرباس: 2

 

در دسترس بودن:

تا کنون شرکت هواپیمایی لوفتهانزا (Lufthansa)، Cathay Pacific، کوریا ایر (Korea Air) و چند شرکت محدود دیگر، سفارش ساخت 8-747 آی را به شرکت بوئینگ ارائه کرده اند.
این در حالی است که ایرباس آ-۳۸۰ عمر طولانی تری دارد و توسط شرکت هایی همچون Air France، Emirates، کانتاس (Qantas)، لوفتهانزا، بریتیش ایرویز (British Airways)، کوریا ایر (Korea Air)، ویرجین آتلانتیک (Virgin Atlantic) و غیره به کار گرفته شده است. در واقع از آنجا که این مدل ایرباس عمر درازتری دارد، در خطوط هوایی بیشتری مشغول به سرویس دهی است.

وئینگ: 3
ایرباس: 3

 

 

 

 

لقب:

به بوئینگ ۷۴۷ لقب «ملکه آسمان ها» داده اند و ایرباس آ-۳۸۰ به صورت غیررسمی به «سوپر جامبو» شهرت یافته است.
ملکه آسمان ها اسم رویایی و بامسمایی است ولی سوپر جامبو، نه.

بوئینگ: 4
ایرباس: 3

 

سوانح:

سازمان ایمنی حمل و نقل ملی آمریکا (National Transportation Safety Board) به تازگی و به دنبال بروز یک رشته ناکامی ها، بازبینی و بررسی موتورهای جنرال الکتریک به کار رفته در بوئینگ 8-747 آی را توصیه کرده است. در تابستان امسال، چندین ترک در بال چند هواپیمای ایرباس آ-۳۸۰ کشف شد. این نقص فنی اگر چه خطرناک به شمار نمی رفت ولی تعمیر آن چند هفته ای زمان برد.
در نوامبر سال 2010، یک موتور هواپیمای ایرباس آ-۳۸۰ از حرکت بازماند و یک بال آن نیز آسیب دید.
این هواپیما به سلامت به زمین نشست و کسی در آن صدمه ای ندید ولی در این رقابتی که ما به راه انداخته ایم، یک امتیاز به بوئینگ تعلق می گیرد.

بوئینگ: 5
ایرباس: 3

 

 

 

کلاس:

 

به هر مسافر بوئینگ 8-747 آی فرست کلاس در شرکت هواپیمایی لوفتهانزا، یک قفسه شخصی و یک صندلی پهن ویژه اختصاص داده می شود. مسافر می تواند این صندلی را به راحتی به صورت یک تخت کامل درآورد و بر روی آن بخوابد. مسافر ایرباس آ-۳۸۰ فرست کلاس در شرکت هواپیمایی Emirates نیز از دو کاناپه، سوئیت اختصاصی و یک دوش آبگرم برخوردار می شود.

برنده مشخص است:
بوئینگ: 5
ایرباس: 4

 

قیمت:

بوئینگ «ملکه آسمان ها» را به قیمت 351 میلیون و 400 هزار دلار می فروشد.
قیمت ایرباس جدید بسیار گرانتر است: 389 میلیون و 900 هزار دلار.
با این حال اگر قیمت هر هواپیما را بر تعداد مسافری که جابجا می کند تقسیم نماییم، متوجه می شویم که ایرباس مقرون به صرفه تر است.

بوئینگ: 5
ایرباس: 5

 

 

 

آخرین راند مسابقه:

بوئینگ 747 نسل جدیدی از هواپیماهای این شرکت است و تازه پا به عرصه وجود گذاشته ولی ایرباس آ-۳۸۰ علاوه بر این که سردمدار طرح جدیدی برای هواپیماهای مسافربری در دنیا به شمار می رود، از پیشینیه قوی تر و طولانی تری برخوردار است.

بوئینگ: 5
ایرباس: 6

 

و اما برنده نهایی...
هواپیمای مسافربری بوئینگ، عضو جدید ناوگان هوایی جهان است و تا کامل شدن راه درازی در پیش دارد. ولی آنچه که امروزه مردم و مسافران می گویند این است که: ایرباس آ-۳۸۰ بزرگتر و لوکس تر است و در بسیاری از شرکت های هواپیمایی نیز می توان از آن سراغ گرفت. حال نظر شما گرامیان چیست ؟!!!!!!!!

حدود یک قرن پیش و در چنین روزهایی دنیا مبهوت حادثه‌ای شده بود که هیچ کس حتی تصور آن را به خواب هم نمی‌دید. کشتی تایتانیک در حالی که بیش از 2200 مسافر را با خود حمل می‌کرد پس از برخورد با کوه عظیم یخ در عرض چند ساعت غرق شد. هیچ کس تصور نمی‌کرد تایتانیک روزی غرق شود. یک قرن از آن روزها می‌گذرد و چیزی نمانده بود این تراژدی غمبار این بار و البته در آسمان تکرار شود. یک فروند ایرباس A380 ـ غول‌پیکرترین هواپیمای دنیا‌ـ هفته پیش از سنگاپور به هوا برخاست، اما به دلیل نشت روغن در سیستم موتور، مجبور به فرود اضطراری شد تا این پرسش مطرح شود که آیا حتی پیشرفته‌ترین و غول‌پیکرترین هواپیمای مسافربری دنیا که تنها 2 سال از عمر آن می‌گذرد، می‌تواند سقوط کند؟ و آیا اصولا ابعاد و ارقام نجومی در یک سازه می‌تواند تضمینی برای بی‌نقص ماندن آن باشد؟

طراحی و ساخت ایرباس A380 نتیجه رقابت شانه به شانه‌ای است که سال‌هاست میان دو غول صنعت هوانوردی جهان یعنی ایرباس و بوئینگ وجود دارد. ساخت هواپیمای مسافربری مطمئنی با ظرفیت بیش از 500 یا 600 مسافر بیش از یک دهه بود که رویای مهندسان و طراحان این دو شرکت بزرگ را تشکیل داده بود تا این‌که ایرباس موفق به ارائه A380 شد. این هواپیما می‌تواند با حداکثر سرعت 1060 کیلومتر بر ساعت پرواز کرده و در عین حال برد پروازی 15‌هزار‌کیلومتری آن هم با حداکثر مسافر یعنی بیش از 500 نفر داشته باشد. این هواپیما تنها در فرودگاه‌هایی که باند عریضی دارند قابل نشست یا برخاست است از این رو فرودگاه‌هایی‌که از این هواپیما پذیرایی می‌کنند معمولا از پیشرفته‌ترین و مدرن‌ترین فرودگاه‌ها در نوع خود هستند. زمان بارگیری کامل، پیاده کردن مسافران، تمیز کردن محیط داخلی، انجام سرویس‌های دیگر و سوار کردن مسافران برای پرواز بعدی این هواپیما در چنین فرودگاه‌هایی تنها 90 دقیقه طول می‌کشد. از آسانسور گرفته تا تالارهای پذیرایی، سالن سینما و صندلی‌هایی که به هر شکلی در می‌آیند همه چیز حکایت از به کارگیری مجموعه‌ای از فناوری‌های نوین در یک اژدهای غول‌پیکر است. این تعبیری است که بسیاری از مسافرانی که در فرودگاه‌ها و از روی زمین لحظه بلند شدن A380 را دیده‌اند برای توصیف این هواپیما به کار می‌برند. اما همین ابرسازه هوایی چند روز پیش فاصله زیادی با سقوط نداشت.پنجشنبه 4 نوامبر (13 آبان)، یک فروند هواپیمای ایرباس A380 متعلق به خطوط هواپیمایی شرکت Qantas Airways استرالیا از سنگاپور به هوا برمی‌خیزد، اما پس از چند دقیقه به دلیل نقص فنی عجیبی که با جدا شدن بخشی از سیستم موتوری آن همراه است به ناچار در فرودگاهی در همان کشور فرود اضطراری انجام می‌دهد.

آزمایشات اولیه نشان از آن دارند که نشت روغن در سه موتور قدرتمند این هواپیما موجب بروز این نقص فنی شده‌اند. این موتورها ساخت شرکت رولز رویس هستند که در نوع خود از پیشرفته‌ترین سیستم‌های موتوری مخصوص هواپیماها به شمار می‌آیند. این شرکت جدای از برندی است که به طراحی و ساخت خودروهای لوکس می‌پردازد. در حقیقت شرکت سازنده این موتورها یکی از باسابقه‌ترین شرکت‌های طراح و سازنده سیستم‌های هوا فضا در دنیا به شمار می‌آید. در این حادثه بخشی از سیستم موتوری این هواپیما از آن جدا و در حوالی جزیره باتام اندونزی سقوط کرد با این حال هواپیما فرود اضطراری موفقیت‌آمیزی داشت که طی آن آسیبی نیز به مسافران و خدمه پرواز وارد نشد. اما از همان زمان تا به اکنون نگرانی در چشمان مدیران ارشد این شرکت هواپیمایی، مسافران و حتی سایر خطوط هواپیمایی که از این هواپیمای غول‌پیکر استفاده می‌کنند بخوبی دیده می‌شود. پس از بررسی‌های بیشتر مشخص شده است که نشت روغن در بخش توربین این هواپیما موجب اختلال در عملکرد 3 موتور قدرتمند آن شده است. نشت روغن آنقدر زیاد بوده است که مدیرعامل شرکت هواپیمایی Qantas Airways آن را فراتر از میزان مجاز عنوان کرده است.

پرسشی که اکنون و از دل صحبت‌های وی مطرح می‌شود موجب شده تا طی روزهای اخیر گروهی متشکل از مهندسان شرکت انگلیسی رولز رویس و مهندسان این شرکت هواپیمایی تمامی قطعات سیستم موتوری ایرباس A380 آسیب‌دیده را مورد بررسی موشکافانه قرار دهند: چگونه می‌شود که 3 موتور جدید و فوق مدرنی که برای یک هواپیمای نو و با عمر کمتر از 2 سال ناگهان و همزمان با هم دچار نقص فنی می‌شوند. این در حالی است که پروژه طراحی و ساخت اولیه این هواپیماها که گفته می‌شود تنها امارات سفارش خرید بیش از 40 فروند از آنها را به شرکت ایرباس داده است بیش از 7 میلیارد دلار بوده است. پس از وقوع این حادثه بود که تمامی 6 فروند ایرباس A380 شرکت Qantas Airways حداقل برای 72 ساعت از سرویس‌دهی به مسافران خارج شدند تا سیستم موتوری آنها به دقت مورد بررسی قرار گیرد.

موتورهایی که برای تمامی ایرباس‌های A380 ساخته می‌شوند در شرکت رولزرویس طراحی و ارائه می‌شوند. این موتورها تحت عنوان Trent 900 شناخته می‌شوند که برای طراحی آنها چند هزار ساعت زمان صرف کار با سیستم‌های پیچیده رایانه‌ای و بررسی عملکرد آنها در قالب مدل‌های 3 بعدی رایانه‌ای شده است. اما نگرانی که این حادثه به همراه داشته است موجب شد تا شرکت‌های شناخته شده‌ای همچون لوفت هانزا و سنگاپور ایرلاینز که آنها نیز از این هواپیمای غول‌پیکر در خطوط پروازی خود استفاده می‌کنند، آنها را برای چند روز از مدار سرویس‌دهی خارج کنند. کارشناسان پاسخ معمای نقص فنی در این هواپیما را به دیسک گم شده سیستم موتوری آن مربوط می‌دانند. آنها می‌گویند باید آن را پیدا کرد و با بررسی دقیق آن پرده از این ماجرا برداشت.

بوئینگ 747 ایرباس A380 را به مبارزه می‌طلبد

پیش‌بینی‌های ایرباس نشان می‌دهد تا 20 سال آینده خطوط هواپیمایی سراسر جهان به بیش از 1500 تا 1600 فروند هواپیماهای مسافربری غول‌پیکر نیاز دارند. طراحی ایرباس A380 نیز دقیقا در راستای همین پیش‌بینی بوده است، اما این هواپیما چندان هم بی‌رقیب نیست. بوئینگ 747 که اتفاقا از بسیاری از جهات بر غول ایرباس برتری دارد چند سالی است که در سفرهای بین قاره‌ای و بسیار طولانی به کار گرفته می‌شود و تاکنون مورد خاصی نیز درباره نقص فنی آن به ثبت نرسیده است. 4 سال پیش یعنی در سال 2006 و در جریان برگزاری نمایشگاه سیستم‌های هوانوردی‌در‌آریزونای آمریکا بوئینگ 747 رونمایی شد و از آن زمان تا ‌اکنون بشدت مورد توجه شرکت‌های هواپیمایی قرار داشته است. بوئینگ 747 گرچه در مقایسه با ایرباس A380 ابعاد و ظرفیت حمل مسافر کمتری دارد، اما اگر با معیارهای اقتصادی و مصرف سوخت مورد بررسی قرار گیرد حرف اول را می‌زند به طوری که برآورد شده است مصرف سوخت آن در مقایسه با ایرباس A380 تا 20 درصد کمتر به ازای هر پرواز است. گذشته از این موارد بوئینگ 747 تقریبا در تمامی فرودگاه‌های شناخته شده جهان قابل نشستن و برخاستن است اما ایرباس A380 به دلیل غول‌پیکر بودن تنها قابل استفاده در شمار اندکی از فرودگاه‌های جهان است. این مشکل تا به آنجا اهمیت داشته است که ایرباس هزینه نجومی بیش از 80 میلیون دلار صرف ایجاد تغییراتی در باندهای پروازی 18 فرودگاه شناخته شده جهان کرده است. البته نباید از کنار برگ‌های برنده این غول جدید آسمان‌ها نیز بی‌تفاوت عبور کرد. ایرباس A380 بیشترین برد پروازی در میان سایر اعضای خانواده خود را دارد و گرچه جثه به ظاهر عظیمی دارد اما سروصدای بسیار اندکی تولید می‌کند.

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که بوئینگ با ارائه بوئینگ 747 جایی برای خودنمایی ایرباس A380 باقی نگذاشته است و شاید حادثه اخیر برگ برنده دیگر برای بوئینگ به شمار آید. مسافرانی که این روزها سوار بر ایرباس A380 می‌شوند این پرسش را در ذهن مطرح می‌کنند که آیا به رغم غول‌پیکر بودن هواپیما و بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین تجهیزات و امکانات رفاهی و آسایشی امکان بروز نقص فنی و سقوط احتمالی آن وجود دارد؟

 

 

  
Airbus A380-800
تعداد صندلی : 525 سه کلاسه - 644 دو کلاسه - 853 تک کلاسه (اگه ایران بخره به 1000 هم میرسونش بعد اسمش میذاره Ava 380-1000 RD
حداکثر سرعت : 0.96 ماخ یا همون 1020 کیلومتر/ساعت
حداکثر مسافت پیمایش : 14,800 کیلومتر
ظرفیت سوخت : 310,000 لیتر و 356,000 لیتر در مدل F

Boeing 747-400
تعداد صندلی : 416 سه کلاسه - 524 دو کلاسه
حداکثر سرعت : 0.92 ماخ یا 988 کیلومتر/ساعت
حداکثر مسافت پیمایش : 14,205 کیلومتر
ظرفیت سوخت : 216,840 لیتر و 241,140 لیتر در مدل ER

 

اما با همه این ناگفته هایی که از این دو مارک و این دو مدل گفته و از زوایای مختلف بررسی کردم خوب است بدانیم سال ها کمپانی بوئینگ فقط رقبای داخلی داشت مانند لاکهید و مک دانل داگلاس ولی بوئینگ مک دانل را خرید و لاکهید هم بعد از L-1011 که هواپیمای جالبی نبود از خیر ساخت هواپیماهای مسافربری گذشت و توجه خود را به هواپیماهای نظامی متمرکز نمود. هنوز بوئینگ نفس راحتی نکشیده ارباس اروپائی از راه رسید که با حمایت از کشورهای اروپائی یک شبه ره صد ساله را رفت و ناگهان بزرگترین رقیب بوئینگ شد. در حالیکه نمره بوئینگ B است و نام هواپیماهایش با B شروع می شود مانند B747 ارباس از اول هدف را بر A گذاشت و نام هواپیماهایش با A شروع می شود مانند A-320.

حالا چین هم دارد وارد کار ساخت هواپیماهای مسافربری می شود ولی از حالا همان نمره C را می توان به آن داد و فعلاً حریفی برای A یا B نیست.

در سال 2014 کمپانی ارباس توانست 1456 سفارش بگیرد و بوئینگ با 1432 دوم شد و نمره اش همان B است ولی بوئینگ سال گذشته ٧٢٣ هواپیما تحویل داده ولی ارباس ٦٢٩. در میان هواپیماهای پرفروش باید گفت که B-737 گاو چند من شیرده بوئینگ است و A-320 معادل آن برای ارباس. بوئینگ ماهی 52 مدل B-737 می سازد و ارباس ماهی 47 مدل A320.

هنگامیکه ارباس در فکر A-380 پانصد و پنجاه نفره بود بوئینگ در فکر B-787 دویست و پنجاه نفره بود. ارباس آینده را در هواپیماهای بزرگ که از یک مرکز بزرگ (HUB) به یک مرکز بزرگ دیگر می روند می دید و بوئینگ معتقد بود که مردم از هواپیما سواری خسته شده اند و ترجیح می دهند مستقیم به محل مسافرت خود بروند. مثلاً فکر کنید که شما از مشهد به لیون در فرانسه می خواهید بروید آیا ترجیح می دهید که ابتدا با یک A-320 به تهران آمده و سپس با یک A-380 به پاریس رفته و بعد با یک A-320 دیگر به لیون بروید یا ترجیح می دهید که از مشهد سوار یک B-787 شده و مستقیم در لیون پیاده شوید. فقط فکر رد شدن از دیوار امنیتی فرودگاه ها که یک بار اضافه باید در تهران و پاریس چک بشوید شما را متقاعد می کند که با همان B-787 مسافرت کنید.

جالب اینستکه هردوی این هواپیماها دارای فشار کابین بیشتر می باشند که باعث گوش درد کمتر بخصوص در خردسالان می شود و هردو صدای کمتری دارند. فرقشان اینستکه در A-380 شما در قسمت فرست کلاس حمام هم می توانید بروید ولی باید بلیط ده هزار دلاری بخرید و این شامل یک درصد مسافرین می شود و در B-787 می توانید نور پنجره اتان را خودتان تنظیم کنید. هر دو میزان رطوبت کابینشان نیز بیشتر است که باعث احساس بهتر و خشک نشدن بینی میشود. 

بوئینگ B-787 همچنین از یک بدنه کامپوزیتی استفاده می کند که حداقلش اینستکه سبک تر و غیرقابل زنگ است ولی هنوز تجربه زیادی بر روی هواپیماهای کامپوزیتی در سایز بزرگ وجود ندارد.

هنگامیکه اولین بار در مورد این دو هواپیما نوشتم هنوز معلوم نبود که کدام منطق پیروز خواهد شد. هواپیمای بزرگ یا هواپیمای کوچکتر. اکنون دارد جواب کم کم روشن تر می شود. فروش A-380 رو به کاهش یافته زیرا اگرچه در موقع پر بودن با 550 سرنشین این هواپیما صرفه اقتصادی دارد ولی پر کردن 550 صندلی هم همیشه کار آسانی نیست. ولی پر کردن 250 صندلی B-787 کار آسانتری هست و مصرف B-787 دوسوم هواپیماهای هم سایز مانند B-767 می باشد.

درحالیکه سفارش های A-380 رو به کنسل شدن می روند سفارش های B-787 رو به افزایش است و علاوه بر شرکت های ANA، یونایتد آمریکن ارلاینز نیز خرید آن را آغاز کرده است. البته ناگفته نماند که فروش B-747 نیز چندان خوب نیست زیرا شرکت های هواپیمایی ترجیح می دهند هواپیماهای دوموتوره بخرند تا چهار موتوره برای همین A-340 چهارموتوره و B-747 چهار موتوره به همراه A-380 ممکنست در موقعیت خوبی نباشند. مدیر عامل امارات گفته که فقط بشرطی سفارش جدید برای A380 میگذارد که موتورهای آن عوض بشوند و کم مصرف بشوند.

از سوئی مدل جدید B-777 با ظرفیت 404 نفر می تواند جانشین خوبی برای B-747 باشد و دو موتور نیز بیشتر ندارد. البته در عصر قدیم کنترل هواپیمای دو موتوره ای که یک موتورش خاموش شده بود کار هرکسی نبود ولی این روزها کامپیوترها هواپیماها را پرواز می دهند و آنها بلدند که چگونه با کنترل ها بازی کرده و حتی با یک موتور بتوانند ساعت ها به پرواز ادامه بدهند.

کلاّ در مقایسه هواپیماهای بوئینگ و ارباس باید گفت که ارباس چون دیرتر به بازار آمد از کامپیوتر بیشتری در پرواز هواپیماها استفاده کرد و این تا جایی پیش رفت که بعضی از سقوط های ارباس به دلیل استفاده از کامپیوتر و پیش بینی نکردن همه حالات لازم بوده. سقوط یک A-320 در نمایش هوایی در فرانسه علاوه بر خبط خلبان نقص برنامه ریزی کامپیوتر هواپیما نیز بود. تصادف زمینی A-340 قطری در هنگام تست موتور که با افزودن گاز، هواپیما به این نتیجه رسید که باید ترمزها را رها کند و به حرف خلبان تست کننده گوش نکرد نیز می تواند یکی دیگر از این مشکلات باشد. 

البته استفاده از کامپیوتر می تواند برای همیشه خبط خلبان را که از عوامل اصلی سقوط هواپیماها است از بین ببرد. مثلاً در پرواز یک B-757 به کلمبیا خلبانان برای کم شدن سریع سرعت هواپیما ترمزهای هوایی را باز کرده بودند ولی هنگامیکه دیدند ممکنست با کوهی برخورد کنند و گاز را تا آخر باز کردند فراموش کردند که ترمزهای هوایی را جمع کنند. هواپیما در 60 متری قله با کوه برخورد کرد و اکثر مسافران کشته شدند. اکنون در برنامه B-757 این مسئله گنجانده شده که چنانچه خلبان گاز را باز کرد معنی اش جمع کردن ترمزهای هوایی است. حالا اگر حالتی در آینده پیش بیاید که خلبان به هر دلیلی بخواهد هم گاز را باز کند و هم ترمزهای هوایی را باز نگاه دارد دیگر هواپیما به حرفش گوش نخواهد کرد و این خود می تواند مشکل ساز بشود. بهرحال به دلایل سقوط هواپیماها می توان بجز خبط خلبان یک گروه دیگر به نام خبط برنامه ریزی کامپیوتر نیز اضافه کرد.

کلاً استفاده زیاد از کامپیوتر از مهارت خلبان ها نیز کم می کند و دیگر خلبان های ماهر مانند خلبانان B-707 که کامپیوتری در اختیار نداشتند و پروازها دستی بود وجود نخواهد داشت. فعلاً بیشترین مسافر را در جهان بوئینگ های B-737 حمل می کنند و بیشترین رقیب آنها نیز ارباس A-320 می باشد. در حالیکه بوئینگ ارباس را متهم به دریافت سوبسید دولتی می نماید ارباس نیز بوئینگ را متهم به دریافت سوبسید دولتی از طریق برنده شدن در مناقصات نظامی می داند. حقیقت اینستکه هر دو بدون سوبسید نمی توانند به عمرشان ادامه بدهند.